Yılbaşından bu yana yatırım değeri milyarı geçen 6 proje için teşvik alındı. Bunların içinde birinci sırada 2 milyar 40 milyon liralık yatırım değeri ile Riotur Madencilik var. İkinci sırada Sarp Elektrik’in Tekirdğa’a 1.6 milyarlık enerji yatırımı, üçüncü sırada ise Erdemir Madencilik’in Malatya’ya 1 milyar 569 milyon liralık yatırım öngören demir cevheri zenginleştirilmesi yatırımı bulunuyor.

Yılbaşından bu yana ocak - ağustos yatırım teşvik verileri Resmi Gazete’de yayımlanmış durumda. Eylül ayı genel rakamları açıklanmakla birlikte ayrıntılar henüz Resmi Gazete’de yayımlanmadı. Ocak - Ağustos dönemi verilerine göre toplamda 3 bin 3 bin 370 yatırım için teşvik belgesi düzenlendi. Bunların içinde yatırım değeri 100 milyonu geçen 56 yatırım bulunuyor. Bu 56 yatırımın 5’inin yatırım değeri  1 milyarı, birinin yatırım değeri 2 milyar lirayı geçiyor.

En büyük yatırım projesi Ciner Grubu şirketinde

İlk sekiz ayın verilerine göre teşvike bağılanan en büyük yatırım projesi Riotur Madencilik’in... Bu şirketin trona çözeltisi konusundaki yatırım projesi için öngörülen yatırım 2 milyar 40 milyon lira. Riotur Madencilik, Rio Tinto’nun Türkiye’deki yatırımıydı. Ancak geçtiğimiz aylarda Ciner Grubu şirketlerinden Kazan Soda Elektrik tarafından devralındı. Ciner Grubu’nun bu sektöre başka önemli yatırımları da var. 2009’da Beypazarı’nda soda külü üretimine başlamıştı. Şimdi de madencilik devi Rio Tinto’nun Kazan bölgesinde 19 bin 500 hektar büyüklüğündeki saha içerisinde yer alan 1 milyar 650 milyon tonluk doğal trona rezervinin işletme ruhsatına sahip oldu.  Ciner Grubu, devir öncesi Riotur Madencilik tarafından teşvike bağlanan projeyi sürdürecek. Şirketin internet sitesindeki açıklamaya göre yatırım 1 milyar 175 milyon dolar olacak.

İkinci en büyük yatırım Tekirdağ’a yapılacak

Teşvik verilerine göre yılbaşından bu yana teşvik belgesi düzenlenen ikinci en büyük proje Sarp Elektrik’in. Mehmet Vehbi Bilgin ve diğer Bilgin Ailesi üyelerinin yüzde 98’ine sahip olduğu Sarp Elektrik’in projesinin yatırım öngörüsü 1.6 milyar lira. Yatırımın konusu enerji. Tekirdağ’a başka önemli yatırımlar da var.

Erdemir’in 1.6 milyarlık büyük Malatya yatırımı

Bu yılın üçünc ü en büyük yatırım projesi olarak Erdemir şirketlerinden Erdemir Madencilik’in Malatya yatırımı gözüküyor. Oyak Grubu bünyesinde bulunan Türkiye’nin en büyük demir çelik şirketi Erdemir’e bağlı Erdemir Madencilik 1 milyar 569 milyon liralık yatırımını teşvike bağladı. Bu yatırım Malatya’da yapılacak. Konusu demir çevheri zenginleştirilmesi.

Celal Metin’in 1.4 milyarlık enerji yatırımı Karaman’da

Bu yılın en büyük yabancı sermayeli yatırım projesi Komet Enerji’ye ait. Şirket Karaman’da 1.4 milyarlık enerji yatırımını teşvike bağladı. Kayıtlarda yüzde 10 oranında GE hissesi olduğu için ‘yabancı sermayeli’ statüsünde gözüken Komet Enerji’nin yüzde 90’ı Sabancı’nın eski CEO’su Celal Metin ve ailesine ait. Şirketin ortakları arasındaki Metcap Enerji de Celal Metin ve  Ailesi’nin şirketi. Komet, 1.4 milyar lira yatırımla 1.108 MW gücünde termik - doğalgaz santralı kurmayı planlıyor.

Ensari Ailesi’nin Mardin’e iki büyük yatırımı olacak

Mardinli Ensari Ailesi’nin Mardin’de iki büyük enerji yatırımı olacak. Bu iki yatırım aileye ait iki şirket üzerinden yapılacak. Birisi Marde Elektrik üzerinden yapılacak 1 milyar 185 milyon lira yatırım öngören enerji yatırımı, diğeri de yine aynı gruba ait Bades Elektrik’in 450 milyon liralık yatırımı.

Kalehan Bingöl’e büyük santral kuracak

Bu yılın 6’ncı milyarlık yatırımını Kalehan Enerji gerçekleştirecek. Bu yatırım da Bingöl’de planlanıyor. 618 MW enerji üretimi hedefleyen HES projesi için öngörülen yatırım tutarı 1 milyar 50 milyon lira. Kalehan Özaltın - Cengiz ortaklığı. Ortakları arasında yabancı şirketler Va Tech Hydro ile Voith Siemens Hydro da var.

1 milyar 175 milyon dolar yatırımla tamamlanacak

Ocak - Ağustos döneminde 2 milyar 50 milyonluk yatırımını teşvik belgesine bağlayan Riotur, 6 Eylül 2013’te Ciner Grubu şirketlerinden Kazan Elektrik’le birleşti. Bu konuda şirketin web sitesinde şu açıklama yer alıyor: “Hisseleri grup tarafından Amerikan menşeili Rio Tinto Minerals’den satın alınan ve Avrupa ve Ortadoğu doğal trona rezervlerinin tamamına yakın bölümünün yer aldığı Ankara Kazan bölgesindeki doğal trona rezervlerinin işletme ruhsatı elinde bulunduran Rio Tur Madencilik A.Ş (...)  ile Kazan Elektrik A.Ş. 6 Eylül 2013 tarihinde Kazan Elektrik A.Ş. bünyesinde infisahsız olarak birleşmiştir. Aynı doğrultuda Kazan Elektrik Üretim A.Ş.’olan ünvanını da Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş. olarak değiştirmiştir. Böylece tüm haklar, yükümlülükler ve lisanslar Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş’de toplanmış, yatırım ve işletmecilik şirketimiz tarafından gerçekleştirilmiş olacaktır.Tesis yatırım dönemi faiz ve KDV hariç 1.175 Milyon USD yatırımla tamamlanacaktır. Bu kapsamda 2,5 Milyon ton ağır soda külü ve 200 bin ton sodyum bikarbonat üretilecektir.”

Madenciliğe 4 milyarlık yatırım dikkat çekiyor

• Değeri 100 milyon lirayı geçen büyük yatırımların toplamı 22.3 milyar liraya ulaşıyor. Bu da ocak - ağustos dönemi teşvike bağlanan 51 milyar liralık yatırımların yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyor.

• Madenciliğe 3.9 milyar,

• Çimentoya 1 milyar,

• Enerjiye 9.7 milyar,

• Otomotive son açıklanan yerli üretim oto ile birlikte yaklaşık 4 milyar,

• Kimyaya 762 milyon,

• Tekstile 835 milyon,

• Liman işine 658 milyon lira

yatırım olacak.

Kaynak: Dünya / İbrahim Ekinci